బీహార్ యొక్క ఆర్థిక వ్యవస్థ పూర్తి వివరాలు,Full Details of Economy of Bihar

బీహార్ 122 మిలియన్ల జనాభాతో తూర్పు భారతదేశంలో ఉన్న ఒక రాష్ట్రం. రాష్ట్రానికి గొప్ప చరిత్ర మరియు సాంస్కృతిక వారసత్వం ఉంది, అయితే ఇది ఆర్థిక సవాళ్లకు కూడా ప్రసిద్ధి చెందింది. బీహార్ ప్రధానంగా వ్యవసాయ ఆర్థిక వ్యవస్థను కలిగి ఉంది, అయితే ఇటీవలి సంవత్సరాలలో, తయారీ, సేవలు మరియు పర్యాటకం వంటి ఇతర రంగాలలో వృద్ధిని సాధించింది. ఈ ఆర్టికల్‌లో, బీహార్ ఆర్థిక వ్యవస్థలో దాని బలాలు, బలహీనతలు, అవకాశాలు మరియు సవాళ్లతో సహా వివిధ అంశాలను చర్చిస్తాము.

వ్యవసాయం

ముందే చెప్పినట్లుగా, బీహార్ ఆర్థిక వ్యవస్థలో వ్యవసాయం ప్రాథమిక రంగం, రాష్ట్ర శ్రామికశక్తిలో 80% కంటే ఎక్కువ మంది పనిచేస్తున్నారు. రాష్ట్రంలోని సారవంతమైన నేల మరియు సమృద్ధిగా ఉన్న నీటి వనరులు వ్యవసాయానికి అనువైనవి. రాష్ట్రంలో పండించే ప్రధాన పంట వరి, దేశ వరి ఉత్పత్తిలో బీహార్ వాటా 10%. ఇతర ముఖ్యమైన పంటలలో గోధుమ, మొక్కజొన్న, చెరకు, పప్పుధాన్యాలు మరియు నూనె గింజలు ఉన్నాయి.

వ్యవసాయ బలాలు ఉన్నప్పటికీ, బీహార్ ఈ రంగంలో అనేక సవాళ్లను ఎదుర్కొంటుంది. సాంప్రదాయ వ్యవసాయ పద్ధతులను ఉపయోగించడం మరియు తగినంత నీటిపారుదల సౌకర్యాల కారణంగా తక్కువ ఉత్పాదకత ప్రధాన సవాళ్లలో ఒకటి. రాష్ట్రంలో 35% తక్కువ నీటిపారుదల కవరేజీ ఉంది, ఇది వర్షపాతంపై ఆధారపడటానికి దారితీస్తుంది. ఈ సమస్యలను పరిష్కరించడానికి ప్రభుత్వం అనేక కార్యక్రమాలను ప్రారంభించింది, ప్రధాన మంత్రి కృషి సించాయ్ యోజన (PMKSY), ఇది “హర్ ఖేత్ కో పానీ” (ప్రతి పొలానికి నీరు) సాధించడం మరియు నీటిపారుదల విస్తీర్ణాన్ని పెంచడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.

దీనికి తోడు రాష్ట్ర వ్యవసాయ రంగం చాలా ఛిన్నాభిన్నమైంది, చిన్న మరియు సన్నకారు రైతులు ఎక్కువ భూమిని కలిగి ఉన్నారు. ఈ ఫ్రాగ్మెంటేషన్ స్కేల్ యొక్క తక్కువ ఆర్థిక వ్యవస్థలకు మరియు వనరుల అసమర్థ వినియోగానికి దారితీస్తుంది. ఈ సమస్యను పరిష్కరించడానికి ప్రభుత్వం అనేక కార్యక్రమాలను ప్రారంభించింది, రైతుల బేరసారాల శక్తిని మెరుగుపరచడానికి మరియు వారికి మార్కెట్‌లకు ప్రాప్యతను అందించడానికి రైతు ఉత్పత్తిదారుల సంస్థల (FPOs) ఏర్పాటు వంటివి.

తయారీ

బీహార్ తయారీ రంగం ఇటీవలి సంవత్సరాలలో గణనీయమైన వృద్ధిని సాధించింది, వ్యవసాయ ఆధారిత పరిశ్రమలు మరియు చిన్న తరహా పరిశ్రమలపై దృష్టి సారించింది. రాష్ట్రంలో పెద్ద సంఖ్యలో SMEలు ఉన్నాయి, అవి వస్త్రాలు, ఆహార ప్రాసెసింగ్, తోలు వస్తువులు మరియు హస్తకళల వంటి ఉత్పత్తుల తయారీలో నిమగ్నమై ఉన్నాయి. అయితే, రాష్ట్ర తయారీ రంగం ఇంకా ప్రారంభ దశలోనే ఉందని, రాష్ట్రానికి మరిన్ని పెట్టుబడులను ఆకర్షించాల్సిన అవసరం ఉందన్నారు.

రాష్ట్ర ప్రభుత్వం తయారీ రంగాన్ని ప్రోత్సహించడానికి బీహార్ ఇండస్ట్రియల్ ఇన్వెస్ట్‌మెంట్ ప్రమోషన్ పాలసీ 2016 వంటి అనేక చర్యలను ప్రారంభించింది, ఇది పెట్టుబడిదారులకు వివిధ ప్రోత్సాహకాలను అందిస్తుంది. పారిశ్రామిక అభివృద్ధికి అనుకూలమైన వాతావరణాన్ని అందించడానికి ప్రభుత్వం పారిశ్రామిక పార్కులు మరియు SEZలను కూడా ఏర్పాటు చేసింది.

సేవలు

బీహార్ సేవల రంగం ఇటీవలి సంవత్సరాలలో గణనీయమైన వృద్ధిని సాధించింది, ఇది పెద్ద సంఖ్యలో మరియు పెరుగుతున్న శ్రామికశక్తిచే నడపబడుతుంది. రాష్ట్రంలో పెద్ద సంఖ్యలో విద్యా సంస్థలు మరియు ఆరోగ్య సంరక్షణ సౌకర్యాలు ఉన్నాయి, ఇవి ఈ రంగాలలో వృద్ధికి అవకాశాలను అందిస్తాయి. రాష్ట్రంలో ఐటీ, ఐటీఈఎస్‌లను ప్రోత్సహించేందుకు ప్రభుత్వం అనేక కార్యక్రమాలను ప్రారంభించడంతో రాష్ట్ర ఐటీ రంగం కూడా అభివృద్ధి చెందుతోంది.

బీహార్ యొక్క ఆర్థిక వ్యవస్థ పూర్తి వివరాలు,Full Details of Economy of Bihar

పర్యాటక

బీహార్ ఆర్థిక వ్యవస్థలో పర్యాటకం ఒక ముఖ్యమైన రంగం, ఎందుకంటే రాష్ట్రంలో అనేక ముఖ్యమైన చారిత్రక మరియు సాంస్కృతిక ప్రదేశాలు ఉన్నాయి. బౌద్ధమతానికి పుట్టినిల్లు అయిన బోధ్ గయా ప్రతి సంవత్సరం పెద్ద సంఖ్యలో పర్యాటకులను ఆకర్షిస్తుంది. నలంద, రాజ్‌గిర్, వైశాలి మరియు పాట్నా వంటి ఇతర ప్రసిద్ధ పర్యాటక ప్రదేశాలు ఉన్నాయి. రాష్ట్ర ప్రభుత్వం పర్యాటకాన్ని ప్రోత్సహించడానికి బీహార్ టూరిజం పాలసీ 2017 వంటి అనేక కార్యక్రమాలను ప్రారంభించింది, ఇది పర్యాటక మౌలిక సదుపాయాలను అభివృద్ధి చేయడం మరియు పర్యావరణ పర్యాటకాన్ని ప్రోత్సహించడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.

మౌలిక సదుపాయాలు

ఏ ప్రాంతం యొక్క ఆర్థికాభివృద్ధిలో మౌలిక సదుపాయాలు కీలకమైన అంశం, మరియు బీహార్ మినహాయింపు కాదు. రహదారి కనెక్టివిటీ, విద్యుత్ సరఫరా మరియు నీటి వనరులను మెరుగుపరచడంపై దృష్టి సారించి, ఇటీవలి సంవత్సరాలలో రాష్ట్రం తన మౌలిక సదుపాయాలను అభివృద్ధి చేయడంలో గణనీయమైన పురోగతిని సాధించింది. బిహార్ స్టేట్ రోడ్స్ ప్రాజెక్ట్ వంటి మౌలిక సదుపాయాలను మెరుగుపరచడానికి ప్రభుత్వం అనేక కార్యక్రమాలను ప్రారంభించింది, ఇది రాష్ట్ర రహదారి నెట్‌వర్క్ మరియు కనెక్టివిటీని మెరుగుపరచడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.

అయినప్పటికీ, రాష్ట్రం ఇప్పటికీ మౌలిక సదుపాయాల అభివృద్ధిలో అనేక సవాళ్లను ఎదుర్కొంటోంది, అవి సరిపోని విద్యుత్ సరఫరా, గ్రామీణ ప్రాంతాలలో పేలవమైన కనెక్టివిటీ మరియు తగినంత నీటి సరఫరా వంటివి. రాష్ట్ర ఆర్థికాభివృద్ధికి ప్రభుత్వం ఈ సమస్యలను పరిష్కరించాలి.

సవాళ్లు

దాని బలాలు ఉన్నప్పటికీ, బీహార్ దాని ఆర్థిక అభివృద్ధిలో అనేక సవాళ్లను ఎదుర్కొంటుంది. కొన్ని ప్రధాన సవాళ్లలో పేదరికం, తక్కువ స్థాయి విద్య, సరిపోని ఆరోగ్య సంరక్షణ సౌకర్యాలు మరియు సామాజిక అసమానతలు ఉన్నాయి. రాష్ట్రం అధిక పేదరికం రేటును కలిగి ఉంది, దాని జనాభాలో మూడింట ఒక వంతు మంది దారిద్య్రరేఖకు దిగువన నివసిస్తున్నారు. అదనంగా, రాష్ట్రంలో అక్షరాస్యత శాతం తక్కువగా ఉంది, జనాభాలో కేవలం 64% మాత్రమే అక్షరాస్యులు. ఈ కారకాలు రాష్ట్రం ఆర్థికంగా అభివృద్ధి చెందడానికి దోహదపడ్డాయి మరియు మరింత సంపన్నమైన భవిష్యత్తు వైపు దాని పురోగతిని అడ్డుకున్నాయి.

బీహార్ యొక్క ఆర్థిక వ్యవస్థ పూర్తి వివరాలు,Full Details of Economy of Bihar

పేదరికం

బీహార్ ఆర్థికాభివృద్ధిలో ఎదుర్కొంటున్న అత్యంత ముఖ్యమైన సవాళ్లలో పేదరికం ఒకటి. ప్రపంచ బ్యాంకు ప్రకారం, బీహార్ భారతదేశంలో అత్యధిక పేదరికం రేటును కలిగి ఉంది, దాని జనాభాలో మూడింట ఒక వంతు మంది దారిద్య్రరేఖకు దిగువన నివసిస్తున్నారు. తక్కువ వ్యవసాయ ఉత్పాదకత, సరిపోని మౌలిక సదుపాయాలు మరియు తక్కువ స్థాయి విద్య మరియు ఆరోగ్య సంరక్షణ వంటి అనేక కారణాల వల్ల రాష్ట్రం యొక్క అధిక పేదరికం రేటు ఆపాదించబడింది.

నిరుద్యోగ యువతకు ఆర్థిక సహాయం అందించే ముఖ్యమంత్రి నిశ్చయ స్వయం సహాయ భట్ట యోజన వంటి పేదరికాన్ని పరిష్కరించడానికి రాష్ట్ర ప్రభుత్వం అనేక కార్యక్రమాలను ప్రారంభించింది. ప్రభుత్వం బీహార్ గ్రామీణ జీవనోపాధి ప్రాజెక్ట్‌ను కూడా ప్రారంభించింది, ఇది గ్రామీణ కుటుంబాలకు స్థిరమైన జీవనోపాధిని సృష్టించే లక్ష్యంతో ఉంది.

చదువు

బీహార్ ఆర్థికాభివృద్ధిలో ఎదుర్కొంటున్న మరో ముఖ్యమైన సవాలు విద్య. రాష్ట్రం భారతదేశంలో అత్యల్ప అక్షరాస్యత రేటును కలిగి ఉంది, దాని జనాభాలో 61.8% మాత్రమే అక్షరాస్యులు. తక్కువ స్థాయి విద్యకు తగిన మౌలిక సదుపాయాలు లేకపోవడం, శిక్షణ పొందిన ఉపాధ్యాయుల కొరత మరియు తక్కువ నమోదు రేట్లు వంటి అనేక అంశాలు ఆపాదించబడ్డాయి.

ఆర్థికంగా వెనుకబడిన వర్గాల విద్యార్థులకు ఆర్థిక సహాయం అందించే ముఖ్యమంత్రి బాలక్ బాలికా ప్రోత్సాహన్ యోజన వంటి విద్యావ్యవస్థను మెరుగుపరచడానికి రాష్ట్ర ప్రభుత్వం అనేక కార్యక్రమాలను ప్రారంభించింది. రాష్ట్రంలో విద్య నాణ్యతను మెరుగుపరిచే లక్ష్యంతో ప్రభుత్వం బీహార్ ఎడ్యుకేషన్ ప్రాజెక్ట్‌ను కూడా ప్రారంభించింది.

ఆరోగ్య సంరక్షణ

బీహార్ ఆర్థికాభివృద్ధిలో ఎదుర్కొంటున్న మరో ముఖ్యమైన సవాలు ఆరోగ్య సంరక్షణ. సరిపడని ఆసుపత్రులు మరియు శిక్షణ పొందిన వైద్య నిపుణుల కొరతతో భారతదేశంలో ఆరోగ్య సంరక్షణ మౌలిక సదుపాయాల యొక్క అత్యల్ప స్థాయిలలో రాష్ట్రం ఒకటి. అధిక పోషకాహార లోపం, మలేరియా మరియు క్షయ వంటి అనేక ఆరోగ్య సవాళ్లను కూడా రాష్ట్రం ఎదుర్కొంటోంది.

ప్రభుత్వ పాఠశాలల్లోని విద్యార్థులకు ఆరోగ్య సంరక్షణ సేవలను అందించే ముఖ్యమంత్రి విద్యార్థి స్వాస్త్య యోజన వంటి ఆరోగ్య సంరక్షణను మెరుగుపరచడానికి రాష్ట్ర ప్రభుత్వం అనేక కార్యక్రమాలను ప్రారంభించింది. యుక్తవయస్సులో ఉన్న బాలికల ఆరోగ్యం మరియు శ్రేయస్సును మెరుగుపరచడం లక్ష్యంగా ప్రభుత్వం ముఖ్యమంత్రి కన్యా ఉత్థాన్ యోజనను కూడా ప్రారంభించింది.

బీహార్ యొక్క ఆర్థిక వ్యవస్థ పూర్తి వివరాలు,Full Details of Economy of Bihar

అవినీతి

బీహార్ ఆర్థికాభివృద్ధిలో ఎదుర్కొంటున్న మరో ముఖ్యమైన సవాలు అవినీతి. రాష్ట్రం అవినీతి చరిత్రను కలిగి ఉంది, ఇటీవలి సంవత్సరాలలో అనేక ఉన్నత స్థాయి అవినీతి కేసులు ఉన్నాయి. అవినీతి పారదర్శకత మరియు జవాబుదారీతనం లోపానికి దారితీస్తుంది, ఇది పెట్టుబడిని నిరుత్సాహపరచడం మరియు ప్రభుత్వ సంస్థలపై ప్రజల నమ్మకాన్ని తగ్గించడం ద్వారా ఆర్థిక అభివృద్ధికి ఆటంకం కలిగిస్తుంది.

అవినీతిని పరిష్కరించడానికి రాష్ట్ర ప్రభుత్వం అనేక చర్యలను ప్రారంభించింది, అవినీతి కేసులను విచారించే బాధ్యత కలిగిన బీహార్ స్టేట్ కరప్షన్ ఇన్వెస్టిగేషన్ బ్యూరోను ఏర్పాటు చేయడం వంటివి. ప్రభుత్వం పారదర్శకత మరియు జవాబుదారీతనాన్ని ప్రోత్సహించడానికి బీహార్ పబ్లిక్ సర్వీసెస్ చట్టం వంటి అనేక కార్యక్రమాలను ప్రారంభించింది, ఇది పౌరులకు ప్రజా సేవలను సకాలంలో అందేలా చేస్తుంది.

అటవీ

అటవీ మరియు వన్యప్రాణులు బీహార్ ఆర్థిక వ్యవస్థలో ఒక ముఖ్యమైన భాగం. బీహార్ మొత్తం భౌగోళిక విస్తీర్ణంలో 6.87% అటవీ ప్రాంతం. వ్యవసాయం ప్రధాన వృత్తిగా ఉండటం వల్ల రాష్ట్ర ఆర్థిక వ్యవస్థలో బీహార్ అటవీ, వన్యప్రాణుల భాగస్వామ్యానికి పునాది వేసింది.

అటవీ మరియు వన్యప్రాణులు మరింత ఆర్థిక ఉపయోగం కోసం అడవులు మరియు అడవి జంతువులను అధ్యయనం చేయడం మరియు నిర్వహించడం. బీహార్ అటవీప్రాంతం కలప మరియు ఎగుమతి నాణ్యత యొక్క అనేక ఇతర ముడి పదార్థాలను దోహదపడింది, ఇది రాష్ట్రంతో పాటు దేశానికి మంచి ఆదాయాన్ని ఆర్జించింది.

మొత్తం భూభాగంలో, బీహార్‌లో 32808.47 చదరపు కిలోమీటర్ల భూమి రక్షిత అటవీ ప్రాంత పరిధిలోకి వస్తుంది. అటవీ మరియు వన్యప్రాణులు విడిగా ఉండవు. వన్యప్రాణులు సహజ వాతావరణాన్ని పొందే అటవీ ప్రాంతంలో మాత్రమే జీవించగలవు.

బీహార్‌లోని అటవీ మరియు వన్యప్రాణుల ద్వారా రాష్ట్ర ఆర్థిక వ్యవస్థకు ప్రధానంగా దోహదపడే ప్రాంతాలు వెస్ట్ చంపారన్, దర్భాంగా, జముయి, నలంద మరియు రోహ్తాస్ యొక్క కొన్ని భాగాలు.

మినరాలా మరియు శక్తి

ఒక రాష్ట్ర ఆర్థిక వ్యవస్థ యొక్క ప్రధాన రవాణా దాని వనరులు ముఖ్యంగా ఖనిజాలు మరియు శక్తి. ఆర్థిక వ్యవస్థ యొక్క నిరంతర వృద్ధికి ఖనిజాలు మరియు శక్తి యొక్క తగినంత మరియు నమ్మదగిన లభ్యత అవసరం.

పునరుత్పాదక మరియు పునరుత్పాదక వనరులు శక్తి యొక్క రెండు చేతులను ఏర్పరుస్తాయి.

పునరుత్పాదక శక్తి వనరులు హైడ్రో పవర్, ఇంధన కలప, బయో గ్యాస్, సౌర, గాలి, జియో థర్మల్ మరియు టైడల్ శక్తిని కలిగి ఉంటాయి. పునరుత్పాదక శక్తి వనరులు బొగ్గు, చమురు మరియు వాయువు నుండి వస్తాయి.

వ్యవసాయం నుండి వాణిజ్యం మరియు పరిశ్రమ వరకు ఆర్థిక వ్యవస్థలోని అన్ని ప్రధాన రంగాల పనితీరు యొక్క శక్తి శక్తిపై ఆధారపడి ఉంటుంది. విద్యుత్తు కోరిక రోజురోజుకు పెరుగుతోంది. దీనిని తగ్గించడానికి, శక్తికి దాని వాంఛనీయ వినియోగం అలాగే ప్రసారం మరియు పంపిణీ నష్టాలు తగ్గడం ఖచ్చితంగా అవసరం.

బ్యాంకింగ్ మరియు ఫైనాన్స్

ఒక రాష్ట్రం యొక్క బ్యాంకింగ్ మరియు ఫైనాన్స్ దాని ఆర్థిక వ్యవస్థ, అవకాశాలు మరియు వృద్ధికి ప్రధానమైనవి. ఒక రాష్ట్రం ఎక్కువ కలిగి ఉన్న పెట్టుబడి ఎక్కువ మరియు దాని పారిశ్రామిక మరియు సాంకేతిక పురోగతి.

బీహార్‌లోని బ్యాంకింగ్ మరియు ఫైనాన్స్ మీరు ఇతరులకు మంచి మరియు మరింత సమర్థవంతమైన ఉపయోగాలతో వనరులను ఆదా చేసే గోళం. అయితే ఇది సేవర్ మాత్రమే కాకుండా రుణగ్రహీత యొక్క ఆదాయాన్ని ఏకకాలంలో పెంచుతుంది. ఒక రాష్ట్రానికి సరైన బ్యాంకింగ్ వ్యవస్థ లేకపోతే మరియు పెట్టుబడి పెట్టిన డబ్బు గణనీయమైన రాబడిని ఇవ్వదు. మీరు అనేక ప్రమాద కారకాలను కూడా ఎదుర్కోవలసి ఉంటుంది.

స్థిరమైన ఆర్థిక వ్యవస్థ కోసం బీహార్ రాష్ట్రం బలమైన బ్యాంకింగ్ మరియు ఫైనాన్స్ యంత్రాల గురించి ఆలోచించాల్సి వచ్చింది. అందువల్ల వారు ఈ రంగాన్ని మరింత శక్తివంతం చేసే కొన్ని ముఖ్యమైన లక్షణాలకు ప్రాధాన్యత ఇస్తారు:

సరైన వ్యాపారం

• ఉత్పత్తి యొక్క ప్రత్యేకత
• వృత్తి నైపుణ్యం
• పొదుపు
• వనరుల సమర్థవంతమైన ఉపయోగం
• సాహసవంతమైన

బీహార్‌లోని బ్యాంకింగ్ మరియు ఫైనాన్స్ భారీగా వ్యవస్థీకృత ఆర్థిక సంస్థలలో మరియు చాలా అసంఘటిత ప్రైవేట్ సేవర్స్‌లో అభివృద్ధి చెందిన అంతరాల మధ్య వారధిగా ఏర్పడుతుంది. ఆర్థిక మార్కెట్ పునాదిని మరింత బలోపేతం చేసిన కీలక అంశం ఇది.

ముగింపు

పెద్ద శ్రామిక శక్తి, సారవంతమైన భూమి మరియు సమృద్ధిగా ఉన్న సహజ వనరులతో బీహార్ ఆర్థిక వ్యవస్థ వృద్ధికి గణనీయమైన సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉంది. ఇటీవలి సంవత్సరాలలో రాష్ట్రం గణనీయమైన పురోగతిని సాధించింది, తయారీ మరియు సేవల రంగాలలో వృద్ధి, వ్యవసాయాన్ని ప్రోత్సహించే కార్యక్రమాలు మరియు మౌలిక సదుపాయాల అభివృద్ధి.

Tags:economy of bihar,bihar economic survey,economic survey of bihar,bihar,history of bihar,economy of uttar pardesh or bihar,mega projects of bihar,future of bihar economy,bihar economy,economic history of bihar,economy,economy of punjab,economic survey of bihar 2021-22,economy of punjab mcq,economy of punjab 2020,economy of punjab 2021,economy of punjab book,economic development of bihar,bihar pt special,constraints of bihar agriculture growth